Ślub jest jednym z najważniejszych momentów w życiu młodych ludzi. W antropologii jest on jednym z ważniejszych rytuałów przejścia. Zwyczaje dotyczące zawierania ślubu są różne w różnych społecznościach.
We wszystkich prawie kulturach w ceremonii ślubnej widzi się raczej formę układu między rodzinami i rodzaj deklaracji wspólnych interesów, aniżeli deklarację wzajemnej miłości. Rodzina stanowi podstawę struktury społecznej, a instytucja małżeństwa ma zagwarantować rodzinie stabilność i trwałość. Rozmach ceremonii ma zapewnić nowej rodzinie pomyślność i dobrobyt, przypominać o materialnych więzach łączących ją z poprzednimi pokoleniami, a składane nowożeńcom dary mają za zadanie umocnić i bliżej związać ze sobą zawierane małżeństwo. Ceremonia ślubna ma do wypełnienia zarówno rolę magiczną, jak i praktyczną. W przypadku braku formalnych, pisemnych świadectw zawarcia związku małżeńskiego, na gościach weselnych spoczywa obowiązek potwierdzenia faktu zaistnienia związku małżeńskiego. Ślub pełni również rolę obrzędu płodności.
W większości kultur przykłada się również ogromną wagę do wyboru odpowiedniego dnia do dopełnienia obrzędów ślubnych. W różnych tradycjach przyznawano ceremonii ślubnej rozmaity status religijny. Jednakże nawet w tych kulturach, które podkreślały przede wszystkim praktyczny charakter związku małżeńskiego i nie przywiązywały szczególnej uwagi do jego wymiaru duchowego, nowożeńcy starali się uzyskać błogosławieństwo przodków lub bogów .
Ślub w hinduizmie
Hinduski ślub jest zobowiązaniem na całe życie i najmocniejszym społecznym związkiem jaki zachodzi między mężczyzną i kobietą. W mniemaniu hinduizmu ślub jest drogą duchowego rozwoju. Nie jest sakramentem, ale umową społeczną. Dla hindusów ślub jest jedyną drogą kontynuacji rodziny a poprzez to spłaceniem swojego długu u przodków. Małżeństwo tradycyjnie jest i było kojarzone przez rodziców . Zanim do niego dojdzie, rodziny odbywają liczne rozmowy i pertraktacje, sprawdzają zgodność horoskopów przyszłych małżonków, badają pomyślność wróżb. Ważne jest też, by narzeczeni należeli do tej samej kasty. Koszty wesela, które może trwać nawet kilka dni, oraz wszystkich złożonych ceremonii ślubnych pokrywają rodzice panny młodej. Nie są to jedyne wydatki tej rodziny, bo zgodnie ze zwyczajem, panna młoda powinna wnieść do małżeństwa posag. Po ślubie przechodzi ona do rodziny męża i posag ma równoważyć koszty, które poniesie ta rodzina na jej utrzymanie. Zdarza się, że posag osiąga ogromne rozmiary, a tuż przed ślubem pojawiają się żądania dodatkowej beli jedwabiu, samochodu czy lodówki z kostkarką do lodu. Niezależnie od wartości posagu, negocjacje trwają miesiącami, co na ogół kończy się ogromnymi długami ojca panny młodej, gdyż obowiązkiem rodziców jest wydanie córki za mąż – tak więc nie mają wyboru. Prawo zwyczajowe jest w Indiach tak silne, że w przypadku posagu działa nawet wbrew prawu stanowionemu, które zabrania przyjmowania i dawania posagów, a ustanowiono je już w 1961 roku. Tymczasem dla rodziny pana młodego posag jest często jedną z form dorobienia się, rozwinięcia już istniejącego biznesu rodzinnego.
Współczesna hinduska ceremonia ślubna niewiele różni się od opisanej w jednej ze świętych ksiąg hinduizmu – Rygwedzie. Zwyczajowo śluby odbywają się po zachodzie słońca. Dzień przed ślubem dłonie i stopy panny młodej dekorowane są „Mehendi” – tradycyjnymi tatuażami z henny. O poranku w dniu ślubu przeprowadzone są rytuały oblucji na pannie i panu młodym w ich rodzinnych domach. Ich ciała zostają namaszczone kurkumą, pastą z drewna sandałowego i olejkami, które oczyszczają ciało, zmiękczają skórę i czynią ją aromatyczną. Po tym zabiegu są kąpani przy śpiewie mantry wedyjskiej. Następnie pan młody, odświętnie i bogato ubrany, prowadzony przez orszak krewnych i przyjaciół przybywa do domu przyszłej małżonki. Gdy jest maharają, przyjeżdża na słoniu, gdy hindusem stanu średniego – konno. U progu namiotu, w którym odbywa się uroczystość weselna, wita go ojciec panny młodej i częstuje napojem z miodu i zsiadłego mleka. Panna młoda czeka na niego w namiocie, ubrana w bogato zdobione, wyszywane złotą nitką sari. Przyszli małżonkowie zasiadają koło siebie oddzieleni zasłoną, która jest powoli odsłaniana przy wtórze modlitw odprawianych przez bramina (kapłana). Często to właśnie wtedy młodzi widzą się po raz pierwszy. Następnie ojciec panny młodej uroczyście przekazuje swoją córkę panu młodemu, który składa przyrzeczenie, że nie oszuka jej w sprawach dotyczących trzech tradycyjnych celów życia: pobożności, bogactwa i rozkoszy. Po tej przysiędze składana jest ofiara z topionego masła i ryżu. Potem panna młoda wsypuje do ognia ziarnka ryżu i razem z panem młodym stawia pierwsze wspólne 7 kroków, podczas których pan młody stąpa po kopczykach ryżu. Tym kończy się tradycyjna ceremonia ślubna, przeplatana recytacją wersetów z Wed i świętych mantr i rozpoczyna się huczne, pełne tańców i słodyczy wesele .
Ślub w tradycji muzułmańskiej
Dla muzułmanów rodzina to podstawa życia społecznego. Tak więc, o wyborze współmałżonka decyduje cała rodzina. Reguły i zasady zawarcia małżeństw zapisane są w szariacie – prawie wynikającym z Koranu i są wspólne dla wszystkich muzułmanów niezależnie od narodowości. Tymczasem zwyczaje ślubne są w całym świecie arabskim różne i określa je prawo zwyczajowe .
Ślub jest świętym i pożądanym związkiem. W przeciwieństwie do popularnych opinii główną praktyką jest monogamia – tylko 5% muzułmanów na świecie ma więcej niż jedną żonę. Ważne jest także to iż muzułmanka może poślubić jedynie muzułmanina i zabronione jest jej poślubić człowieka innej wiary .
Ślub to dość prozaiczna ceremonia, której głównym elementem jest podpisanie kontraktu między narzeczonymi w obecności dwóch męskich świadków. Umowa ślubna jest bardzo szczegółowa i określa się w niej m.in.: czy zawierany związek będzie monogamiczny oraz kto będzie opiekował się dziećmi w przypadku ewentualnego rozwodu. Przedmiotem długich negocjacji jest też opłata, jaką pan młody wpłaca rodzinie panny młodej, zwana mahr, która jest jej zabezpieczeniem materialnym i która – nawet po rozwodzie – nadal do niej należy. Tak więc ślub w islamie to umowa cywilnoprawna. Najczęściej spisywana jest przez Immama w meczecie lub w domu panny młodej. W umowie zawarte są wszystkie wcześniejsze uzgodnienia oraz wysokość mahru. Warto dodać iż młoda para zwykle nie zna się aż do wesela. W czasie gdy podpisywana jest umowa, panna młoda czeka w odosobnieniu z Koranem w dłoni. Świadkowie dwa razy pytają ją o zgodę na zawarcie małżeństwa. Jeżeli się zgodzi, umowa ślubna nabiera wartości prawnej. Zgodnie z islamskim prawem po tej czynności para staje się prawnie i duchowo małżeństwem . W islamie nie istnieje pojęcie wesela w sensie zachodnim. Uroczystości mogą odbywać się w domu panny młodej, w hotelu lub klubie, z zaznaczeniem, że koszty ponosi rodzina pana młodego. Pierwsza noc jest tylko dla kobiet. Panna młoda przybrana jest w ceremonialny kaftan, a jej stopy i dłonie ozdobione są henną. Drugiej a czasami trzeciej nocy, wyprawiane są bankiety (jeden dla panny młodej i jeden dla pana młodego), często dla kilkuset członków rodziny i przyjaciół. Arabska muzyka, śpiew, taniec i tradycyjny ślubny lament dają wyraz tym celebracjom. Na koniec ostatniego bankietu, pod wieczór, para młoda (panna młoda często ma na sobie białą suknię ślubną) pojawia się na specjalnym tronie lub miejscu honorowym. Zgodnie z tradycją, po publicznym pojawieniu się udaje się do własnego domu, aby skonsumować małżeństwo .
Ślub żydowski
Obowiązkiem każdego Żyda jest ożenić się i mieć dzieci. Wypływa on z nakazu, jaki otrzymali Adam i Ewa ( zanotowanego w Księdze Rodzaju 1:28), a także Noe (tamże 9:1,7). Za wiek stosowny do zawarcia małżeństwa uważano zazwyczaj 18 lat, chociaż chłopiec mógł to uczynić już od trzynastego roku życia i w czasach dawniejszych preferowano raczej młodszy wiek. Nie należało odwlekać zawarcia tego związku poza dwudziesty rok życia.
Podlegając normom ścisłego rozdziału płci, młodzi Żydzi w gminach tradycyjnych nie mają możliwości spotkać swych przyszłych partnerów małżeńskich w warunkach normalnego życia towarzyskiego. Poznaje ich ze sobą zwykle osoba trzecia, którą znajomość obu zainteresowanych rodzin upoważnia do proponowania związku. Może to również zrobić zawodowy swat, czyli szadchan.
Małżeństwo zaaranżowane nie jest po prostu zejściem się dwojga młodych ludzi, jest to małżeństwo dwóch rodzin, z których każda ma coś do powiedzenia w kwestii tego związku. Rodzice, planując związek, szukają kandydatów z dobrym pochodzeniem, mogących się pochwalić sławnymi przodkami, pomyślną sytuacją finansową – w przypadku synowej, od rodziców której oczekiwać się będzie pomocy w utrzymaniu młodej pary, a przede wszystkim idzie o to, aby przyszły zięć był wykształconym i bogobojnym Żydem. Młodzi spotykają się po raz pierwszy w domu u kogoś, kto zna ich oboje i jeśli się sobie spodobają, wolno im jeszcze przed podjęciem decyzji spotkać się kilka razy. Jeżeli oboje wyrażają zgodę na małżeństwo i nie ma przeszkód ze strony żadnej z rodziny, to następnym krokiem jest zorganizowanie tenaim, uroczystych zaręczyn, kiedy to obie strony umawiają się co do warunków małżeństwa, takich jak posag i kara za zerwanie zaręczyn. Chociaż tenaim nie mają znaczenia religijnego, towarzyszy im jednak uroczyste przyjęcie, w czasie którego odczytuje się na głos dokument zaręczynowy i tłucze gliniany talerz, aby odstraszyć demony, które najbardziej zagrażają w chwilach radości i momentach uroczystych.
Żydowski obrzęd zaślubin zawiera w sobie dwa elementy, które – dawniej rozdzielone – z czasem połączono w jeden rytuał. Pierwszym z nich jest erusin bądź kidduszin, przedślubne zobowiązanie, które wiążę parę węzłem małżeńskim, mogącym ulec rozwiązaniu tylko w drodze rozwodu, nie dające jej jednak prawa do współżycia płciowego. Drugim jest chuppa, czyli wejście pod baldachim, które symbolizuje wejście oblubienicy do domu oblubieńca i stanowi zakończenie uroczystości zawarcia małżeństwa. Właściwą uroczystość zaślubin poprzedzają jeszcze następujące wydarzenia: W szabat przed dniem ślubu pan młody odczytuje w synagodze haftarę, rozdział z Ksiąg Prorockich albo z tygodniowej części Pięcioksięgu. Po wypowiedzeniu przez pana młodego ostatnich słów rozlegają się pod jego adresem okrzyki mazal tow, będące życzeniami „powodzenia” .
W dniu ślubu państwo młodzi od rana aż do zakończenia ceremonii poszczą. Tuż przed zaślubinami podpisywany jest, w obecności dwóch świadków, dokument zwany ketuba, który – mimo że nie jest kontraktem ślubnym – określa obowiązki męża w małżeństwie i alimenty dla żony w przypadku rozwodu. Małżonkowie nie mając ketuby nie mogą współżyć ze sobą i jeśli zdarzy się, że akt ten zaginie trzeba natychmiast sporządzić nowy dokument.
Ceremonia zaślubin odbywa się pod baldachimem, symbolizującym dom, który małżonkowie wspólnie założą. Po sporządzeniu ketuby pan młody nakrywa welonem twarz panny młodej i w towarzystwie swego ojca i przyszłego teścia udaje się pod baldachim, pod którym ustawia się twarzą w kierunku Jerozolimy. Panna młoda jest odprowadzana pod baldachim przez swoją i pana młodego matkę. Wszystkie niosą w rękach świece, a ich wejściu towarzyszy śpiew i muzyka. Oblubienica, zanim stanie u boku pana młodego, okrąża go trzy (lub siedem) razy. Wejście panny młodej pod baldachim symbolizuje wejście oblubienicy do domu oblubieńca. Przy wtórze modłów i pieśni nowożeńcy piją wino poświęcone przez rabina. Następnie pan młody, w obecności dwóch wyznaczonych uprzednio świadków, wkłada pannie młodej na palec obrączkę ze szczerego złota. Przyjęcie obrączki przez pannę młodą oznacza, że chce ona wstąpić w związek małżeński. Zwyczaje ortodoksyjne nie zezwalają na wymianę obrączek, gdyż mogłoby to być poczytywane za odmowę przyjęcia obrączki przez oblubienicę i zwrócenie jej młodemu .
W dalszym ciągu obrzędu erusin odczytuje się na głos dokument ketuba. Po wręczeniu tego dokumentu pannie młodej rozpoczyna się druga część uroczystości – właściwy ślub. Rabin bierze następną czarę wina, modli się nad nią, po czym odśpiewuje siedem błogosławieństw.
Młodzi ponownie piją z czary i wtedy pan młody rozbija nogą podstawioną szklankę wśród okrzyków mazal tow. Stłuczenie szklanki oznacza, że nawet w chwilach wielkiego szczęścia należy opłakiwać zburzenie Świątyni Jerozolimskiej, a jednocześnie stanowi zabezpieczenie przed demonami.
Bezpośrednio po obrzędzie chuppa państwo młodzi są odprowadzani do pokoju, gdzie zostawia się ich samych dla dopełnienia jichudu. Dwóch świadków małżeństwa sprawdza, czy rzeczywiście są oni sami, zaznaczając w ten sposób ich nowy stan połączenia węzłem małżeńskim .
Teraz rozpoczyna się uczta weselna. Tradycyjnym zwyczajem jest taniec zaproszonych gości – mężczyzn wokół młodej pary, a także z samą panną młodą, przy czym między tańczącymi musi znajdować się chusteczka. Śpiewane są też piosenki na cześć nowożeńców. Nieodłączne są mowy i toasty weselne. Uczta weselna kończy się specjalną modlitwą i wygłoszeniem siedmiu małżeńskich błogosławieństw. Przez pierwszy tydzień po ślubie krewni bądź przyjaciele zapraszają co wieczór nowożeńców na uroczyste przyjęcia. Aby wygłosić błogosławieństwa małżeńskie konieczny jest minjan, czyli kworum dziesięciu mężczyzn, nadto jeden z gości musi być tzw. „nową twarzą”, czyli kimś, kto jeszcze nigdy nie był na weselu .
Mimo różnych zwyczajów ślubnych jest jednym z najważniejszych obrzędów w każdej kulturze. Łączy ludzi na całe życie, legalizuje ich wspólne życie, wiążę je emocjonalnie i ekonomicznie. Dlatego tak wielką wagę przywiązuję się do organizacji tej wielkiej uroczystości zawarcia małżeństwa.
Dodaj komentarz