Największy wzrost zainteresowania suplementami chromu przypadł na koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to koncerny farmaceutyczne zaczęły przekonywać konsumentów, że chrom ułatwia proces spalania tkanki tłuszczowej. Dziś, w świetle najnowszych badań, przestrzega się przed stosowaniem suplementów zawierających chrom w większych dawkach i przez dłuższy okres. Zatem sięganie po preparaty odchudzające lub wspomagające pracę mięśni, które zawierają różne związki chromu, nie powinno mieć miejsca.
Chrom jest pierwiastkiem szeroko rozpowszechnionym w przyrodzie. Szacuje się, że występuje w około pięćdziesięciu pięciu minerałach, w glebie, w skałach, w powietrzu i w wodzie. Ponieważ wszystkie związki chromu są barwne, nazwa pierwiastka powstała od greckiego słowa chroma, czyli barwa. Występowanie barwnych związków chromu wiąże się z możliwością przyjmowania różnych stopni utleniania oraz absorpcją promieniowania elektromagnetycznego w zakresie widzialnym. Najliczniejsze i jednocześnie najbardziej trwałe są związki chromu(III) i chromu(VI).
Chrom został po raz pierwszy wyizolowany z minerału o nazwie chromit w 1798 roku przez francuskiego chemika L. N. Vauquelina. Pod względem biologicznym chrom należy do grupy tzw. biopierwiastków, niezbędnych do funkcjonowania organizmu człowieka. Chrom jako biopierwiastek występuje w kwasach nukleinowych. Pełni ważną rolę w metabolizmie białek, lipidów i cholesterolu. Chroni ponadto przed chorobami serca i tarczycy. Pozytywne działanie chromu związane jest głównie z +3 stopniem utleniania. Chrom(III) jest istotnym czynnikiem regulującym poziom cukru we krwi. Jego wyeliminowanie z diety prowadzi do nieprawidłowości w usuwaniu glukozy z krwi. Jednak dostarczenie do organizmu chorych na cukrzycę suplementów zawierających jony chromu nie zawsze prowadzi do korzystnych zmian.
Z drugiej strony – związki chromu należą do grupy najsilniejszych substancji kancerogennych i mutagennych. Badania prowadzone na szczurach udowodniły, że gromadzenie się w organizmie nadmiernych ilości jonów Cr(III) może powodować wystąpienie mutacji zachodzących w obrębie chromosomów – polegających na zmianach w ich budowie lub liczbie. Również oddziaływanie Cr(III) na DNA wykazuje możliwość wiązania jonów Cr(III) z DNA, co w konsekwencji może prowadzić do zmian mutagennych i genotoksycznych. Pomimo jednak niepokojących doniesień na temat niekorzystnego działania Cr(III) na organizm, ta forma chromu nie została zaliczona do potencjalnych kancerogenów. Nie ma natomiast obecnie żadnych wątpliwości co do kancerogennego i mutagennego działania związków Chromu(VI). Udowodniono, że efektem silnych właściwości utleniających chromu(VI) są nieodwracalne uszkodzenia materiału biologicznego, np. DNA. Jednym z najbardziej powszechnych składników suplementów chromu(III) dostępnych na rynku jest pikolinian chromu(III). Jest on składnikiem tabletek, napojów, batonów, gum do żucia itp. Badania wykazały, że pikolinian chromu może być bardziej genotoksyczny niż inne formy chromu(III), ponieważ powoduje uszkodzenia DNA oraz chromosomów, wykazuje też zdolności do tworzenia mutacji. Chrom może kumulować się w organizmie. Jest też bardzo prawdopodobne, że skumulowany Cr(III) może zostać utleniony do kancerogennego Cr(VI).
Dzienna dawka chromu, która zapobiega niedoborowi tego pierwiastka jest niewielka i wynosi od 25 do 35 μg. Jego zawartość w całodziennej racji pokarmowej na ogół pokrywa zapotrzebowanie organizmu. Źródłem chromu są zboża pełnoziarniste, ziemniaki, brokuły, kukurydza, szpinak, owoce morza, suszone śliwki, rodzynki, czarny pieprz, majeranek, kminek i drożdże. I na tym powinniśmy poprzestać!
Źródło: Adach A., Kondrak K., Suplementy chromu – blaski i cienie. „Chemia w Szkole” 2005 nr 5, s. 23-28.
Dodaj komentarz