Czosnek

Czosnek to bylina o jadalnych częściach podziemnych w postaci kłącza i płaskich lub rurkowatych liściach oraz promienistych baldaszkowatych kwiatostanach. Rozróżniamy czosnek pospolity (jadalny) oraz czosnek ozdobny. Czosnek pospolity pochodzi z Azji Środkowej, skąd dostał się na Bliski Wschód, a następnie do Europy Południowej i Środkowej. Szczególnie duże ilości czosnku, w harmonii z innymi przyprawami, stosuje się w kuchni arabskiej, żydowskiej, tureckiej i w kuchni krajów śródziemnomorskich. Również kuchnia polska znana jest ze swej sympatii do czosnku. Dodajemy go m.in. do wszelkiego rodzaju potraw mięsnych, wędlin, sosów, majonezów, żurku, zupy grochowej, szpinaku, sałaty oraz potraw z ziemniaków.

Pierwsze informacje o leczniczych właściwościach czosnku pochodzą z czasów starożytnych. Współcześnie do celów leczniczych wykorzystuje się świeże cebule czosnku pospolitego oraz wytwarzane z nich preparaty. Czosnek pospolity zawiera m.in. mieszaninę pochodnych siarkowych, w tym tioglikozydowe skordyniny i allinę, która pod wpływem enzymu allinazy, rozpada się m.in. na silnie zapachowy bakteriobójczy związek zwany allicyną. W czosnku obecne są także cukry, fitosterole, flawonoidy, śluzy, pektyny, witaminy, sole mineralne, kwas nikotynowy i jego amin. Czosnek działa silnie bakteriobójczo, dlatego pomaga w leczeniu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych. Działając na błony śluzowe pobudza wydzielanie śluzu, ułatwia odksztuszanie i łagodzi uczucie duszności. Używa się czosnku również do leczenia chorób przewodu pokarmowego, miażdżycy i nadciśnienia. Czosnek działa też na układ krążenia, zwiększając siłę skurczu serca, powodując zwolnienie tętna, obniżając ciśnienie i hamując wytwarzanie cholesterolu – szkodliwej dla nas frakcji LDL. Zmniejsza ponadto poziom cukru oraz krzepliwość krwi i jej lepkość. Stosowany zewnętrznie łagodzi bóle, stany zapalne oraz obrzęki stawów i mięśni przy schorzeniach reumatycznych. Zewnętrznie używa się też preparatów z czosnku w ropnym zapaleniu gardła, dziąseł i migdałków oraz w anginie. Ponadto stosuje się je w różnego rodzaju uszkodzeniach skóry, odleżynach oraz stanach zapalnych skóry spowodowanych gronkowcem złocistym, w rzęsistkowicy, drożdżycy, grzybicy, oparzeniach i żylakach odbytu.

O leczniczych i smakowych właściwościach czosnku nie trzeba dziś nikogo przekonywać. Cóż, kiedy odstręcza amatorów zdrowego jedzenia niemiłą aurą. Czosnek ma bowiem przenikliwy, ostry i niezbyt przyjemny zapach. Zapach ten można wprawdzie złagodzić natką pietruszki, liśćmi selera, kopru, lubczyku lub zjedzeniem marchwi albo migdałów, jednak całkowicie pozbędziemy się go dopiero po upływie wielu godzin od spożycia. Jedzmy więc surowy czosnek w domowym zaciszu – na zdrowie i na dobre samopoczucie! Szczególnie dzieci! Specjalnie dla tych nieodpornych na infekcje, zaleca się spożywanie pasty czosnkowej z masłem i natką pietruszki. Natomiast osobom w podeszłym wieku oraz chorym na nowotwory warto podawać wyciąg winny z czosnku, sporządzony na białym winie. Należy jednak pamiętać o tym, ze czosnek jest ciężkostrawny i nie należy używać go w dużych ilościach przy niskim ciśnieniu krwi, w ostrych nieżytach żołądka i jelit oraz w chorobach nerek. Nie powinny go spożywać także matki karmiące.

Na podst.: E. Koniuszy, Czosnek. „Aura” 2014 nr 2, Dodatek: „Zioła a Zdrowie” nr 186.