Kwiaty cięte w domu

Nie ma chyba piękniejszej dekoracji domu niż bukiet kwiatów. Na estetykę kompozycji z roślin duży wpływ ma dobór elementów kwiatowych oraz ich zharmonizowanie pod względem kształtu, wielkości i barwy. Ważny jest też odpowiedni wazon lub inne naczynie, w którym piękny bukiet podkreśli urok wnętrza. Układanie kwiatów było modne już w średniowieczu, na przełomie XIV i XV wieku. Materiał roślinny stanowiły wówczas zioła, trawy, konwalie, irysy, maki i peonie. Używano wtedy skromnych naczyń – waz, dzbanów i konwi, wykonanych przeważnie z miedzi, mosiądzu, cyny lub ceramiki.

Co na początek?

Kompozycję z kwiatów ciętych możemy zaaranżować w różnorodnych naczyniach. Warto jednak wiedzieć, że powinny być one gładkie i nie emanować kolorem czy wzorem, ponieważ to kwiaty pełnią w bukiecie najważniejszą rolę. Za klasyczne naczynia do kwiatów uważa się przede wszystkim różnych kształtów wazony – od wąskich i wysmukłych, poprzez proste i walcowate, do bardzo pękatych. Mogą to być wyrafinowane w linii kryształy, szkło i ceramika, ale też zwykłe gliniane dzbanki i dzbanuszki. Wazony powinny być starannie dobrane pod względem kształtu, wielkości, faktury, kolorystyki oraz tworzywa, z którego zostały wykonane. Powinny też harmonizować ze stylem i kolorystyką pomieszczeń oraz indywidualnym gustem właścicieli mieszkania. Znakomicie wyglądają też kwiaty w kielichach i w innych naczyniach na nóżce, która nadaje bukietom lekkości. Kompozycje tego typu nadają się przede wszystkim do dekoracji stołów weselnych, komunijnych, imieninowych itp. Bukiety z kwitnących kwiatów ciętych (lub doniczkowych) oraz z ozdobnych liści lub roślin cebulowych, ładnie prezentują się też w ozdobnych koszach. Mogą to być koszyczki małe, tzw. gniazdka wiklinowe, koszyczki kwadratowe i prostokątne, albo też duże kosze z pałąkami. Te z wysokim pałąkiem nadają kompozycji lekkości. Nie powinny być one jednak bardzo głębokie. Bukiety okolicznościowe wymagają z kolei naczyń bardzo różnych, wykonanych także z naturalnych tworzyw, jeśli takie pasują do charakteru wnętrza.

Układanie bukietów z kwiatów ciętych wymaga odpowiedniego podłoża, zabezpieczającego rośliny przed wysychaniem. Jeśli naszą kompozycję wstawimy do wazonu, wystarczy woda z dodatkiem odżywki przedłużającej trwałość. Aby jednak nadać bukietowi trwałą formę, niezbędne są specjalne podłoża, które uzupełnia się później wodą. Należy do nich między innymi tzw. kenzan, czyli ciężki krążek z kolcami, między którymi umieszcza się elementy roślinne. Kenzan umieszcza się w dość płaskim naczyniu, przylepiając do dna. Aby kompozycja wyglądała lekko i powabnie, można umieścić kenzan centralnie w środku naczynia lub z jego boku. Uwidoczni się wówczas lustro wody, a także fragment naczynia. Do tak przygotowanego pojemnika wlewa się tyle wody, by pokrywała ona kolce kenzanu i dopiero wówczas układa się kwiaty oraz dodatki. Bardzo popularne są też gąbki florystyczne, zwane oasis. Wykorzystuje się je do kompozycji umieszczanych w różnych naczyniach oraz do bukietów z roślin suchych. Wykonane są one z lekkiego tworzywa, chłonącego wodę. Są ponadto nasączone preparatami opóźniającymi gnicie roślin. Gąbki oasis nadają się znakomicie do tworzenia aranżacji z różnej wysokości kwiatów. Z uformowanej w kostkę oasis wycinamy fragment dopasowany do wielkości naczynia i umieszczamy w pojemniku z wodą, by dobrze nasiąkła. Wilgotną gąbkę wkładamy następnie do suchego naczynia tak, by nie przylegała w całości do jego ścianek, gdyż należy systematycznie uzupełniać naczynie wodą. Oasis powinna wystawać powyżej naczynia na wysokości około dwóch centymetrów, ponieważ umieszczamy w niej rośliny pod różnym kątem, także poziomo. Gąbkę mocujemy w naczyniu za pomocą taśmy klejącej, wlewamy wodę i dopiero wtedy układamy kwiaty. Oazis powinna być stale wilgotna. Do kompozycji z kwiatów ciętych można też wykorzystać naturalne podłoże, np. wilgotny piasek, torf lub mech. Rośliny w podłożu naturalnym nie trzymają się jednak długo.

Przedłużamy życie kwiatów ciętych

Proces więdnięcia roślin to inaczej utrata tzw. turgoru, czyli jędrności żywych komórek i tkanek. Rośliny regulują ilość wyparowanej wody poprzez otwieranie i zamykanie aparatów szparkowych. Ubytki wody uzupełniane są poprzez korzenie. Istnieją gatunki kwiatów, które zaraz po ścięciu wypełniają się sokiem zasklepiającym naczynia. Dzieje się tak na przykładu u poinsecji, wilczomleczów oraz maków. U niektórych roślin ma też miejsce naturalna fizjologiczna blokada naczyń, której towarzyszy gnicie łodyg. Należy więc stosować substancje mające na celu ograniczenie parowania wody i zapobiegające blokadzie fizjologicznej. W celu przedłużenia życia kwiatów stosuje się różnorodne związki chemiczne, które opóźniają tempo naturalnego ich starzenia się. Najlepsze działanie wykazuje w tym kierunku azotan srebra, który ma jednak właściwości toksyczne i wymaga ostrożności. W kwiaciarniach lub w sklepach ogrodniczych dostępne są substancje, które wrzuca się po prostu do wody. W skład preparatów wchodzi cukier, substancje hamujące oraz związki grzybobójcze i bakteriobójcze. W warunkach domowych możemy także dodać do wody cukru, który zwiększy trwałość kwiatów, ale jednocześnie przyspieszy rozwój mikroorganizmów. W wodzie bowiem łatwo rozwijają się bakterie i grzyby, które zatykają tkankę przewodzącą. Na trwałość roślin w bukiecie wpływają też warunki świetlne i termiczne, np. bezpośrednie działanie promieni słonecznych, przeciągi oraz niska wilgotność powietrza.

Proces więdnięcia roślin może być odwracalny. Kwiaty lekko zwiędnięte możemy, po przycięciu, włożyć głęboko do naczynia z ciepłą wodą (około 40oC) i ustawić w zacienionym miejscu albo tylko zanurzyć na 20-30 sekund we wrzącej wodzie końce łodyg, na wysokości 10 cm, i natychmiast przenieść je do zimnej wody. Zabieg ten, w przypadku rekonstrukcji róż, tawułek, dalii, złocieni i lilaków, powtarzamy po 2-3 godzinach. Można też zawinąć kwiaty w wilgotny papier albo włożyć je do wanny z chłodną wodą. Postępuje się w ten sposób na przykład z różami i gałązkami lilaka. Lekko przywiędłe róże odświeżymy również, trzymając je końcem łodyg do góry pod kranem z zimną wodą, po czym zanurzamy w wodzie i wstawiamy na kilka godzin do ciemnego pomieszczenia. Dobrze działa na pobieranie wody lekkie zbicie łodyg młotkiem lub ich rozszczepienie, a także wykonanie, zwiększającego powierzchnię pobierania wody, ukośnego cięcia. Jeżeli jednak rośliny utraciły dużo wody, nie są w stanie uzupełnić jej niedoboru.

Kwiaty do bukietu należy ścinać we właściwej fazie dojrzałości, najlepiej rano lub wieczorem. Większość z nich powinna być zanurzona w wazonie do wysokości ½ łodygi, jedynie gerbery zanurza się do wysokości ¼. Wkładamy kwiaty do dokładnie umytych, z użyciem płynu do mycia naczyń, wazonów lub innych pojemników. Z tych części, które znajdą się pod wodą usuwamy wszystkie liście. Powinniśmy bardzo dbać o to, by w naczyniu z wodą nie było kolców, liści i zbędnych bocznych pędów, ponieważ rozwija się w nich mikroflora bakteryjna. Wydzielają ponadto szkodliwe substancje, które przyspieszają starzenie się. Na ogół zaleca się zmianę wody w naczyniu codziennie. Niezbędne jest też przy wykonywaniu tej czynności skracanie łodyg oraz mycie naczyń. Rośliny skracamy ostrym nożem, najlepiej ogrodniczym okulizakiem. Przycinamy je ukośnie. Jeśli końce łodyg przytniemy pod wodą, unikniemy dostania się pęcherzyków powietrza do wiązek przewodzących. U roślin z rodziny makowatych i wilczomleczowatych możemy też przypalać końce łodyg nad płomieniem lub zanurzyć je na kilka sekund we wrzącej wodzie. Zabiegi te powtarzamy przy każdorazowym skracaniu pędów.

Zasady układania bukietów

Podstawowe narzędzia, które wykorzystujemy zazwyczaj przy komponowaniu bukietów to nóż, sekator, obcążki do skracania drutu, nożyczki, nożyce do cięcia drutu oraz rozpylacz do wody. Do materiałów pomocniczych zalicza się z kolei giętkie druty różnej grubości, rafię, ozdobne wstążki, szpilki, pręty i wszystkie inne dekoracyjne detale. Dobierając natomiast rośliny do kompozycji musimy wiedzieć, że istnieje zjawisko allelopatii, czyli szkodliwego oddziaływania na siebie niektórych gatunków roślin. Tulipany na przykład nie powinny znaleźć się w jednym bukiecie z narcyzami, ponieważ wydzielany przez narcyzy śluz zawiera szkodliwe dla tulipanów związki. Podobnie jest w u konwalii i fiołków, natomiast groszki pachnące nie lubią towarzystwa innych kwiatów w ogóle.

Na estetyczny wygląd kompozycji kwiatowej ma wpływ wiele czynników, w tym dobór elementów roślinnych, ich harmonia, barwa i wielkość oraz zasady grupowania roślin. Uporządkowana artystycznie kompozycja musi prezentować ład i porządek – uszeregowany, symetryczny lub asymetryczny. Uszeregowanie ma na celu nadanie kompozycji spokoju i regularności. Odległości między elementami bukietu są wówczas jednakowe albo rytmiczne. Z kolei układ symetryczny uzyskuje się poprzez rozmieszczenie po obu stronach równomiernie tej samej liczby elementów, takich jak wielkość, kształt, barwa itp. Natomiast układ asymetryczny pozwala na dużą swobodę twórczą, poprzez grupowanie elementów w sposób nieregularny. Wykorzystuje się tu naturalny układ roślin oraz ich pokrój a elementy kompozycji rozmieszcza się nierównomiernie i dynamicznie, jednak bez bałaganu. W aranżacji z kwiatów wyróżnia się motywy główne oraz uboczne. Najważniejszą rolę pełni oczywiście motyw główny, dominujący, wyróżniony wielkością, barwą, liczbą elementów itp. W układzie symetrycznym stanowi on środek kompozycji. Motywy uboczne natomiast uzupełniają aranżację. Zachowanie stanu równowagi polega na tym, że elementy drobniejsze umieszcza się na obrzeżach bukietu, natomiast większe bliżej punktu centralnego. Ładny efekt wizualny dają też kontrasty. W kompozycjach roślinnych wyznacza je kontrast: wielkości, ilości, kształtu, barw przeciwstawieństw, jasności i ciemności, ciepła i zimna, barw nasyconych i nienasyconych oraz kontrast ilości płaszczyzn małych i dużych.

W tworzeniu kwiatowych aranżacji powiązane są ze sobą takie elementy plastyczne, jak: punkty, płaszczyzny, linie, kolory, proporcje i formy. Punkt to najprostszy element kompozycji. W niektórych bukietach to kilka lub kilkanaście kwiatów tworzy pożądany efekt punktowy, w innych natomiast wystarczy jedna efektowna roślina, która utworzy centralny punkt kompozycji. Linie w aranżacjach roślinnych tworzą poszczególne kwiaty, ułożone szeregowo. Linia może być też wyznaczone przez liście, gałęzie i łodygi. Wyróżnia się następujące linie: podtrzymującą kompozycję od dołu linię poziomą, tworzącą kąt prosty z linią poziomą linię pionową i wznoszącą się lub opadającą linię ukośną (tzw. linia w ruchu), a także linię łamaną. Elementy o charakterze linii ukośnych wznoszących się, utworzą na przykład wzniesione do góry ostróżki, naparstnice, dziewanny, mieczyki itp. Linię opadającą uzyskamy z kolei poprzez wykorzystanie zwisających pędów wierzby, bluszczu, winorośli itp. Bardzo istotnym elementem kompozycji jest też barwa roślin i dodatków. W zależności bowiem od intensywności zabarwienia kwiatów, bukiet wpływa na wrażenie obserwatora. W celu skomponowania właściwych kolorów można użyć koła barw, które wskaże barwy kontrastowe i stonowane. Zasadą jest, by barwy jasne i ciemne znalazły swoje miejsce w górnych partiach kompozycji, natomiast barwy zimne powinny stanowić akcent dolny.

Kompozycje kwiatowe nie mogą być płaskie. Ich proporcje wyraża się za pomocą tzw. „złotego podziału”, który pozwala w praktyce obliczyć na przykład, jaką długość powinien mieć najwyższy kwiat w wazonie, w zależności od wysokości naczynia i całości aranżacji. Za podstawę złotego podziału przyjmuje się podzielenie prostej na dwa odcinki tak, aby stosunek mniejszego odcinka do większego był równy stosunkowi tego większego do całej prostej. Pod względem formy wyróżnia się bukiety jednorodne, komponowane z jednego gatunku kwiatów oraz bukiety mieszane. Kompozycje kwiatowe mogą być małe, na przykład z pachnącego groszku, niezapominajek, stokrotek, konwalii itp. oraz duże – z róż wielokwiatowych, tulipanów, dalii, gerber, lilii, mieczyków, ostróżek, naparstnic itp. Układ kwiatów w bukiecie może być luźny – wtedy poszczególne kwiaty się nie stykają i są oddzielone zielenią oraz zwarty, czyli zbudowany z ułożonych blisko siebie kwiatów, otoczonych zielenią i innymi materiałami. Kompozycje luźne układa się piramidalnie, otaczając kwiatami niższymi kwiaty wysokie. Tworzą je przeważnie bukiety wielogatunkowe, złożone z różnych kwiatów. Kompozycje zwarte tworzy się natomiast z drobnych, ciasno złączonych roślin. Układa się je najczęściej płasko, od środka, posuwając się poszczególnymi kręgami do brzegu bukietu.

Literatura:

1. Chlebowski, B. Mynett K., Kwiaciarstwo. Warszawa 1985.

2. Gładka A., Melerska H., Kompozycje kwiatowe. Warszawa 1988.

3. Nizińska A. M., Kompozycje kwiatowe. „Plastyka i Wychowanie” 1994 nr 5, s. 48-51.