Peru – kraj ten odkryli dla świata pod koniec wieku XV Hiszpanie, pod wodzą Krzysztofa Kolumba, w trakcie poszukiwań drogi do Indii. Zastali oni tubylców w swych rozległych organizacjach państwowych, nazywających siebie różnie: Yagua, Murato, Aguarana, Aymara, Quechua. Hiszpanie nazwali plemiona peruwiańskie po swojemu Indios, czyli Indianie. Już od pierwszych dni podboju, imperium peruwiańskie budziło ogromne zainteresowanie Europejczyków, a później całego świata. Rabowano tamtejsze szlachetne metale i kamienie, a także drewno, miedź, kauczuk, żelazo itp. Potem pojawili się też przyrodnicy, naukowcy, podróżnicy, poszukiwacze przygód i w końcu turyści. Interesujące są również późniejsze pozostałości panowania hiszpańskiego na terytorium Peru. Kolonialny styl nawiązywał do budowli hiszpańskich, łącząc w sobie cechy baroku i rokoko z miejscową tradycją. W architekturze świeckiej dominował typ dwupiętrowej budowli z arkadowym patio, loggiami i balkonami. Budowle sakralne powstawały z kolei na planie wydłużonym. Zdobiły je wieże oraz bogate dekoracje. Wiele z tych zabytków znajduje się w stolicy Peru, Limie oraz w innych miastach: Arequipie, Cuzco, Trujillo, Ayacucho itd.
Bogata i burzliwa historia Peru, którą stworzyli już kilka tysięcy lat temu Indianie, przyciąga swą tajemniczością wielu odkrywców i zwykłych turystów. Na obszarze tego państwa, na terenach pustynnych wybrzeży, rozwinęła się wysoko zaawansowana kultura Inków. Inkowie byli spadkobiercami poprzednich kultur, które ze względu na brak przekazów pisemnych, odkrywa się jeszcze nawet współcześnie. Wcześniej zaznaczyła w Peru swą obecność kultura Chavin, słynąca z monumentalnych budowli z około osiemsetnego roku przed naszą erą, udostępnionych turystom w ceremonialnym centrum Chavin de Huantar oraz z ceramiki o tematyce świętego kota. Od czwartego wieku przed naszą erą do czwartego wieku naszej ery trwała w Peru kultura Paracas. Wyróżniała się ona pięknymi tkaninami o trwałych barwach. Ludzie Paracas budowali głębokie podziemne grobowce dla swych zmarłych. Po niej nastąpił okres Moche, trwający do siódmego wieku naszej ery, który pozostawił po sobie piramidy Huaca del Sol i Huaca de la Luna w pobliżu Trujillo. Charakterystyczny był dla niego artyzm tkanin, ceramiki i architektury. Podobna była też, występująca w tym samym czasie, kultura Ica-Nazca, związana z tajemniczymi ogromnymi rysunkami naziemnymi. W średniowieczu rozwinęła się na wybrzeżu północnym kultura Chimu, która pozostawiła po sobie licznie odwiedzane przez turystów, położone niedaleko Trujillo, miasto Chan Chan.
Niezwykłą turystyczną atrakcją Peru są, widoczne jedynie z pewnej wysokości, słynne na cały świat linie, tworzone w latach 900 p.n.e. – 600 naszej ery. na pustynnym płaskowyżu Nazca przez kultury Paracas i Nazca. Są to olbrzymie rysunki, tzw. geoglify, przedstawiające dużych rozmiarów zwierzęta: jaszczurkę, pająka, orkę, małpę, kolibra, wieloryby i inne. Rysunki te zostały odkryte w 1926 roku i nadal pozostają tajemnicą. Zbudowano tam wysoką wieżę widokową do ich podziwiania. Rysunki z Nazca nie są jedynymi w Peru. Podobne obiekty istnieją też w Pampa de Canto Grande niedaleko Limy, na skalnej ścianie w zatoce Paracas i w miejscowościach związanych z różnymi kultami.
Turyści, którzy odwiedzają Peru przyjeżdżają tu przede wszystkim w celu poznania dawnego imperium Inków. W Ameryce prekolumbijskiej, na obszarze andyjskim tylko Inkowie, dzięki swym podbojom, utworzyli państwo wieloplemienne. Na początku wieku XV inkaskie państwo Tahuantinsuyu (dzisiejsze Cuzco i okolice) było już ogromną organizacją. Inkowie byli dobrymi rzemieślnikami, specjalizującymi się w obróbce kamienia i znakomitymi architektami. W miastach wznosili ogromne kamienne budowle, natomiast ludność wiejska żyła w glinianych chatach. Mury budowli tworzono wówczas z prostokątnych lub wielobocznych kamieni i łączono je na styk. Duży stopień doskonałości stanowiły ściany z bloków prostokątnych, dających idealnie gładką powierzchnię. W Cuzco oraz w jego okolicy, a także w Puno, Cajamarce, Huamachuco, pozostały resztki takiej inkaskiej architektury, które można dziś podziwiać. W Cuzco odtworzono też, wykładaną złotem Świątynię Słońca. W latach świetności Inków złotem ozdabiano również, zrabowane później przez hiszpańskich konkwistadorów, świątynie Księżyca, gwiazd, błyskawicy, pioruna i łuku tęczy.
Gdy Hiszpanie opanowali regiony Peru, były tam już liczne dziesięciotysięczne i nieco mniejsze miasta, na przykład Aramburu, Puruchuco, Palao, Lima, Huringancho, Concha, Maranga, Carabyallo, Armatambo i inne. Pozostałe po tej kulturze ruiny dawnych budowli to dziś fascynujące zabytki Peru. Dawna stolica państwa, Cuzco, jest jedną z największych atrakcji Ameryki Południowej. Znajdują się tam pozostałości świątyni Słońca Coricanchy oraz twierdze i świątynie zbudowane ze ściśle do siebie przylegających olbrzymich głazów: Tambo Machay, Puca Pucara, Quenco, Pisac, Ollantaytambo i Sacsayhuman. Najbardziej jednak znany zabytkowy kompleks Peru, to historyczne miasto Machu Picchu, odkryte w 1911 roku przez amerykańskiego archeologa i historyka Hirama Binghama. Odwiedzają je co roku setki tysięcy turystów. Nieco rzadziej zwiedzane są natomiast, ale równie intrygujące, ruiny ostatniej stolicy imperium Inków Vilcabamby, a także twierdza Rimactambo i miasto Vilcashuamán.
Peru dzieli się na trzy regiony geograficzno-klimatyczne, nizinne Costa i Selva oraz łańcuch andyjski Sierra, stanowiący główną atrakcję turystyczną kraju. Costa to obszar nad Pacyfikiem, ciągnący się od północnego końca kraju do krańca południowego, z którego większość tworzą pustynie. W górach Sierra żyje połowa mieszkańców kraju i tu występują największe bogactwa naturalne kraju. Andy mają wyraźnie zróżnicowaną rzeźbę, która zachęca turystów do wspinaczki. Najbardziej popularne są trekking oraz alpinizm. Prawdziwą turystyczną atrakcję stanowią płynące głębokimi kanionami rzeki Andów: Apurimac, Urubamba i Montaro. Na rzekach tych organizowane są spływy kajakowe i pontonowe. Niewątpliwą atrakcją jest też w Peru Amazonka, która bierze swój początek w należącym do łańcucha Cordiliera Huayhuash, masywie Raura.
Ogromnym zainteresowaniem cieszy się też leżące na wysokości prawie czterech tysięcy metrów nad poziomem morza jezioro Titicaca, prawdopodobnie najwyżej na świecie położony naturalny zbiornik wodny mający stałą żeglugę. Titicaca o słodkiej i czystej wodzie w większości zaopatrywane jest przez deszcze oraz liczne rzeki i potoki. Potężny zbiornik wodny jest węzłem komunikacyjnym Peru i Boliwi. Region Titicaca był dawniej związany z kulturą Tiahuanaco, trwającą od dziesiątego wieku p.n.e. do dziesiątego wieku naszej ery, która uległa potem wpływom ludów Aymara, a ci zostali podbici przez Indian Quechua i znaleźli się w granicach państwa Inków. W XVI wieku ziemie te zostały włączone do Hiszpanii. W okolicach Titicaca prowadzi droga lądowa, która biegnie śladami Inków – poprzez Arequipę, Puno, wzdłuż południowo-zachodniego wybrzeża jeziora, w kierunku La Paz, Argentyny i Chile. Jest to dawny szlak z Peru do wielkich kopalń srebra w boliwijskim Potosi. Trzecia kraina, Selwa, znajduje się na wschód od Andów i zajmuje połowę obszaru kraju. Zamieszkają ją w większości Indianie. Panuje tam gorący i wilgotny klimat, z dużą ilością opadów na wiosnę i latem.
Najczęściej odwiedzanym regionem górskim Peru jest Cuzco z pasmami Cordillera, Vilcanota, Vilcabamba i Urubamba, a także okolice miasta Huaraz, nad którym góruje Cordillera Blanca, z najwyższym szczytem Peru, Nevado Huascarán. Często odwiedzane są też okolice miasta Arequipa, gdzie znajdują się wulkany Misti, Chachani i inne. Architektura Arequipy łączy hiszpański barok i rokoko z kulturą Peru oraz chińsko-japońską. Misti to jeden z największych wulkanów na świecie. Na jego wierzchołku widnieje krzyż, wzniesiony w 1900 roku dla upamiętnienia millenium.
Turystów przyciąga także świat roślinny i zwierzęcy Peru. Atrakcją są położone na wysokości od prawie czterech do pięciu tysięcy metrów nad poziomem morza andyjskie płaskowyże, porośnięte trawiastą formacją puna. W miejscach tych uwagę zwiedzających przykuwają trawy ichu oraz kaktusy. Rejony górskie słyną z takich zwierząt, jak lamy, alpaki, guanako i wikunie. Najwyższe partie gór pokrywają wieczne śniegi i lodowce. Najbogatszą formację roślinną na świecie stanowi selva, czyli wilgotny las równikowy, porastający wschodnie obszary Peru. Turystów przyciąga w nim bogata roślinność oraz świat zwierzęcy. Wilgotny las równikowy zamieszkują ciekawe gatunki zwierząt: pekari, kapibary, aguti, pumy, jaguary, pumy, oceloty, krokodyle, węże, jaszczurki i małpy: kapucynki, wyjce, pigmejki oraz małpy pająki. Także fauna wybrzeża Peru jest chętnie podziwiana przez turystów. Przylądek Paracas i pobliskie wyspy Ballestas należą do największych na świecie skupisk lęgowych kormoranów guanay i pelikanów peruwiańskich. Występują tam także pingwiny Humboldta, foki i morskie lwy.
Mówi się, że Peru to kraj wszystkich klimatów. Znajduje się w strefie tropikalnej, ale klimat ma nietypowy. Andy tworzą bowiem naturalne osłony przed napływem ciepłych i wilgotnych mas powietrza ze wschodu, co kształtuje klimat suchy, zwrotnikowy na zachodnim wybrzeżu i wilgotny w lasach tropikalnych. Z kolei Prąd Peruwiański, poprzez swoje niskie temperatury, wpływa na tworzenie się klimatu umiarkowanego oraz powstanie rejonu zimnych wód w oceanie. Położone wzdłuż Oceanu Spokojnego Peru dysponuje jednak niewielkim wybrzeżami, których nie można zaliczyć do turystycznych atrakcji.
Do walorów turystycznych Peru zalicza się również tamtejszą kulturę materialną – w postaci wierzeń, podań, obrzędów i zwyczajów. Szczególnie barwne są w Peru święta religijne, państwowe, historyczne lub ludowe itp. W ich trakcie odbywają się liczne jarmarki, festiwale, festyny, procesje, występy folklorystyczne, targi i inne. Do bardzo barwnych należą na przykład obchody Wielkiego Tygodnia i święta Matki Boskiej Gromnicznej oraz Inti Rayami, czyli festiwal związany z tradycyjnym inkaskim świętem zimowego przesilenia. We wrześniu obchodzone jest tam bowiem święto Situa, które słynie z obrządków wypędzających choroby występujące wiosną, która przychodzi w Peru w tym właśnie miesiącu. Święto to było dawniej poprzedzone powszechnym sprzątaniem domów i ulic oraz jednodniowym postem, w którym każda rodzina piekła placki kukurydziane. Wieczorem kąpano się i następnie smarowano ciastem, by wchłonęło ono choroby. Tubylcy wyznaczali też dzidami teren za granicami miasta, którego choroby nie mogły przekroczyć. Potem kąpano się w rzece, wierząc że szybki nurt zabierze złe moce. Do charakterystycznych obrzędów i zajęć ludu należy też ziołolecznictwo i inne metody leczenia, praktykowane do dziś. Zioła sprzedaje się w Peru niemal wszędzie – w małych plastikowych torebkach, woreczkach, buteleczkach i fiolkach, uzupełnione o recepturę. Indianie sprzedają też turystom rozmaite amulety, talizmany, naszyjniki i wisiorki ”na szczęście”. W dżungli wiele osób korzysta z porad znachorów, szamanów i czarowników oraz z przygotowanych przez nich ziół i naparów.
Peru zamieszkuje wielonarodowościowa ludność, w skład której wchodzą biali, Kreole, Murzyni, Chińczycy, Japończycy i stanowiący 30% populacji Indianie. Do często odwiedzanych terytoriów zamieszkałych przez plemiona Indian zalicza się osiedla Taquile i Amatani na wyspach jeziora Titicaca oraz wioski w lesie równikowym, położone w pobliżu miast Iquitos, Pucallpa, Puerto Maldonado. Połowa Indian mieszka na turystycznym obszarze Sierry. Ludność Peru posługuje się językami keczua i ajmará oraz hiszpańskim, a także kilkunastu dialektami.
Ruch turystyczny w Peru na większą skalę rozpoczął się z chwilą rozwoju transportu lotniczego. Dochody uzyskane z turystyki pozwalają na polepszenie standardu życia peruwiańskiego społeczeństwa, który nie jest zbyt wysoki. Najczęściej odwiedzają ten kraj turyści ze Stanów Zjednoczonych, krajów zachodnioeuropejskich oraz państw dawnego Związku Radzieckiego. Są nimi też często załogi statków rybackich poławiających na wodach Oceanu Spokojnego. Z kolei nieliczni bogaci mieszkańcy Peru wolą spędzać urlop w kurortach Stanów Zjednoczonych, Europy, Brazylii. Ludność mniej zamożna odpoczywa jednak na plażach Peru. Rozwój turystyki byłby w Peru zdecydowanie większy, gdyby państwo to wzbogaciło się o odpowiednią infrastrukturę komunikacyjną, noclegową i okołoturystyczną. Rozwój turystyki determinuje też niestabilna sytuacja polityczna i gospodarcza kraju.
Literatura:
1. Różycki M., Peruwiańskie spotkania. Warszawa 1989.
2. Stodolska M., Walory turystyczne Peru. „Geografia w Szkole” 1995 nr 3, s.178-181.
Dodaj komentarz